Een cruiseschip is een vaak groot passagiersschip, speciaal bedoeld voor het vervoeren en vermaken van passagiers tijdens een cruisevaart. Meestal staan zonnige bestemmingen op het programma - zoals landen rond de Middellandse Zee, de Caraïben - maar ook Noorwegen, Alaska of de Zuidpool zijn in de zomer populair gebieden voor een cruisetocht.

Naast cruiseschepen op zee zijn er ook cruiseschepen op de grote rivieren, zoals de Nijl, Donau of Rijn. Een cruiseferry is zowel cruiseschip als veerboot. De meeste cruiseferry's varen op de Noordzee, de Oostzee en de Middellandse Zee. Door heel Europa varen voor dit doel verbouwde vrachtschepen, met wat minder luxe.

Bij een cruiseschip heeft men het over een complete leefgemeenschap met het formaat van die van een dorp, de voorzieningen van een provinciestad en dat bestuurd moet worden als een zelfvoorzienend eiland. Daar komt dan nog bij dat het drijft en zich onder het gezag van slechts één persoon over de wereldzeeën verplaatst.

Voor cruiseschepen worden vaak speciale aanlegplaatsen gebouwd, zoals de Passenger Terminal Amsterdam, de Cruise Terminal Rotterdam en Cruise Port Antwerp.

Bekende reders van passagiersschepen zijn Holland-Amerika Lijn en Royal Caribbean. Laatstgenoemde bedrijf heeft onder andere de Oasis of the Seas^[1], het grootste cruiseschip ter wereld. Andere bekende cruiseschepen zijn de Queen Mary 2 (grootste cruiseschip in 2005), de Queen Elizabeth 2 (2007) en de Queen Victoria (2007).